به گزارش سرویس بین الملل خبرگزاری حوزه، بیش از 200 مقاله به دبیرخانه این کنگره ارسال شده بود که بیش از 90مقاله از سوی هیات داوران مورد پذیرش قرار گرفت و در نشست های تخصصی ارائه شد.

سید محمد احمد النور از محققان سودانی در مقاله خود به نقش تربیتی امام کاظم و یوسف صدیق علیهما السلام در زندان اشاره کرد و با اشاره به الگوهای رفتاری از این اولیای الهی ابراز داشت: باید از سیره این بزرگواران به نحوی بهره مند شویم تا افرادی که به هر دلیل وارد زندان می شوند، تبدیل به انسان های صالح و مفید برای جامعه تبدیل شوند و نگاهی به زندگی امام کاظم علیه السلام نشان می دهد که چنین امری امکانپذیر است.

* امام(ع)، زندان را به مدرسه تبدیل کرد

وی با بیان اینکه امام کاظم علیه السلام، زندان را به یک مدرسه برای تزکیه و تربیت تبدیل کرده بود گفت: تعداد زیادی از یاران آن امام همام در زندان تربیت شدند به همین دلیل حاکمان عباسی به هراس می افتادند و امام علیه السلام را از زندانی به زندان دیگر منتقل می کردند.

* دفاع امام(ع) از اعتقادات در همه شرایط

دکتر وجدان فریق عناد از مرکز احیای میراث علمی عربی عراق هم در مقاله خود به دفاع امام موسی بن جعفر(ع) از اعتقادات اشاره و تصریح کرد: مرور وقایع تاریخی در دوران زندگانی آن حضرت، بیانگر این است که علیرغم ظلم حکام عباسی و تنگناهایی که ایجاد می کردند، ایشان با حکمت و هوشمندی از اعتقادات دفاع می کردند.

وی گفت: تلاش های زیادی برای جلوگیری از امام(ع) برای ایفای نقش دینی و رهبری مسلمین صورت گرفت اما آن حضرت در زندان نیز به رسالت خود در دفاع از اعتقادات اهتمام داشتند.

* روایات امام رضا(ع) درباره پدر

حجت الاسلام والمسلمین رضا مختاری رئیس موسسه کتاب شناسی شیعه هم در مقاله خود به روایات امام رضا علیه السلام درباره پدر ایشان اشاره کرد و 34 حدیث را در 8 عنوان ارائه داد.

وی در این مقاله به آنچه از امام رضا علیه السلام درباره سیره و سجایای پدر وارد شده پرداخت و به عنوان نمونه به امام کاظم علیه السلام به زبان های مختلف اشاره کرد که آن حضرت با اهل خراسان به فارسی دری، با اهل روم به زبان رومی و ... سخن گفته بودند.

* نقش انگشتری امام کاظم(ع) چه بود؟

رئیس موسسه کتاب شناسی شیعه گفت: طبق روایتی از امام رضا علیه السلام، نقش انگشتری امام کاظم علیه السلام، حسبی الله بوده است. همچنین در روایت دیگری از قول ایشان آمده است که امام کاظم، علم به شهادت داشته و قاتل خود را نیز معرفی کرده بودند.

* نقش امام(ع) در گره گشایی های فقهی

شیخ حسین سامی از دانشکده فقه دانشگاه کوفه هم در نشست تخصصی کنگره بین المللی امام کاظم(ع) اظهار داشت: میراث فقهی به عنوان یک معیار اساسی برای التزامات اخلاقی نزد مسلمانان محسوب می شود و بدون تردید، اهل بیت علیهم السلام نقش اساسی در تبیین مباحث فقهی داشته اند و تا به امروز مورد استفاده فقهای بزرگ قرار گرفته است.

وی افزود: با اینکه امام کاظم علیه السلام از زندانی به زندان دیگر منتقل می شدند و تحت تنگناهای متعدد از سوی دستگاه جور عباسی قرار داشته اند، با این حال روایاتی که از ایشان در زمینه مباحث فقهی به ما رسیده بسیار راهگشاست از جمله روایتی که علی بن جفعر العریضی از ایشان نقل کرده و بیانگر عمق فقهی نزد امام علیه السلام است.

* قصیده ای در عظمت امام کاظم(ع)

دکتر مهدی محقق رئیس موسسه مطالعات اسلامي دانشگاه مك‌گيل در تهران هم به درگیری و نزاع بین شیعه و سنی در سال 443 هجری اشاره کرد و یادآور شد: در پی این نزاع، مخالفین اهل بیت، ضریح امام کاظم را آتش زدند و می خواستند نبش قبر کرده و پیکر امام کاظم را کنار احمد بن حنبل دفن کنند که البته در ادامه نتوانستند و منصرف شدند.

وی افزود: المؤید فی الدین شیرازی در قصیده سوزناکی به این واقعه اشاره می کند و مطالب بلندی در بزرگی و عظمت موسی بن جعفر(ع) مطرح می کند.

دکتر محقق گفت: وی در این قصیده که به زبان عربی است تاکید می کند که آیا سزاوار است قبر موسی بن جعفر را بشکافند در حالی که هنوز روز قیامت و حشر و نشر نشده است؟ آیا حریمش را باید با آتش بسوزانند در حالی که آتش بر زائرانش حرام است؟

* الگوگیری از روش امام کاظم(ع) در مواجهه با مخالفین

حجت الاسلام والمسلمین حسّون رئیس مرکز پژوهش های اعتقادی نیز طی مقاله ای به هجوم همه جانبه بر ضد مکتب اهل بیت اشاره کرد و گفت: الگوگیری از روش امام کاظم علیه السلام در مواجهه با مخالفین، برای ما درس آموز است.

وی با بیان اینکه امروزه شبکه های متعدد ماهواره ای برای انتشار شبهه بر ضد مکتب اهل بیت اختصاص یافته است گفت: باید ببینیم که ائمه علیهم السلام در برابر مخالفین چگونه رفتار می کردند و چه اصولی را در مناظرات رعایت می کردند. زیرا آنها پیشوای ما در تمام زمینه ها هستند و باید از ایشان در عرصه های فردی و اجتماعی الگوگیری کنیم.

* رعایت ادب و احترام در مناظرات امام(ع)

عضو هیات علمی شبکه ماهواره ای الکوثر ادامه داد: امام کاظم علیه السلام در موارد مختلفی که از ایشان نقل شده، به طرف مقابل احترام می کردند و با زبان علمی به پرسش هایی مطرح می شده پاسخ می دادند. حتی در یکی از موارد، محمدبن الحسن الشیبانی از شاگردان ابوحنیفه در طرح پرسش خود از امام کاظم، استهزاء می کند اما امام علیه السلام در پاسخ، به هیچ عنوان مسخره نمی کند.

وی با بیان اینکه هدف اصلی در مناظره باید رسیدن به حقیقت باشد نه برتری جویی گفت: احترام به طرف مقابل و توهین نکردن به وی و مقدسات او از اصول مناظره است و مناظرات امام کاظم علیه السلام همراه با احترام کامل بوده است.

* حکمت و درایت برای حفظ وضعیت یاران و شیعیان

دکتر ستار جبار الجابر از مرکز پژوهش های بین المللی دانشگاه بغداد با اشاره به ابعاد سیاسی در سیره امام کاظم علیه السلام ابراز داشت: هنگامی که نام امام کاظم(ع) بیان می شود، ویژگی هایی چون علم، عبادت، اخلاق عالی، کمک به نیازمندان و ادب آن حضرت در مواجهه با دیگران به ذهن می آید، اما جلوه های بسیاری از رفتار و سیره زندگانی ایشان موجود است که جا دارد پژوهش های جدید و عمیقی پیرامون آن شکل بگیرد و از جملۀ این موارد، منهج سیاسی امام علیه السلام است.

وی با بیان اینکه رابطه امام با جامعه خودش بر اساس مبانی اسلامی شکل گرفته بود گفت: آن حضرت در روابط خود از حکمت، درایت، عقلانیت برای حفظ شرایط یاران و شیعیان خود بهره جستند و به بسترها و ظرفیت های عمومی و سیاسی توجه داشتند.

* نقش عقل در تزکیه نفوس

حجت الاسلام والمسلمین علم الهدی از اساتید حوزه علمیه قم نیز در مقاله خود به بررسی فرایند عقل و تعامل عقلا در جامعه و توجه احکام به ملاک عقل اشاره و تصریح کرد: در روایت هشام از امام کاظم علیه السلام، به طور مفصل راجع به این موضوع و اینکه، عقل حجت باطنی است بحث شده است.

وی با اشاره به تعبیر العقل وسیلة الطاعة در تعبیر امام کاظم علیه السلام گفت: عقلی که امام به آن اشاره می کند، عقل عملی است.

حجت الاسلام والمسلمین علم الهدی همچنین به نقش عقل در تزکیه نفوس اشاره کرد و اظهار داشت: تا عقل در کار نباشد، تزکیه نفس صورت نمی گیرد. زیرا عقل، حاکم بر نفس و نفس، حاکم بر بدن است و عقل از مقدمات تزکیه به شمار می رود. از همین رو معتقدم اگر می خواهیم در حوزه علمیه کلاس اخلاق بگذاریم، اول باید کلاس عقاید بگذاریم.

* یافته های یکی از مستشرقین در سفر به کاظمین

انتصار عدنان العواد از مرکز پژوهش های دانشگاه بصره هم به تحقیقات یکی از مستشرقین درباره مکتب اهل بیت پرداخت و اظهار داشت: یکی از مستشرقین که در زمینه تاریخ اهل بیت تلاش داشته است، دکتر رونالدسان است که بعد از بحث سلسه وار درباره دوازده امام شیعه، به صورت موضوعی نیز ورود پیدا کرده و به مباحثی چون عقاید شیعه به ویژه امامت، عصمت و شفاعت پرداخته است.

وی ادامه داد: دونالدسان به کشورهای عراق و ایران  سفر کرده و از نزدیک پژوهش های خود درباره شیعه را به انجام رسانده است و طی یک نوشتاری به سفر خود به کاظمین در سال 1933 اشاره می کند و این شهر را به عنوان محل مرقد امامان هفتم و نهم ار ائمه شیعه معرفی می کند.

انتصار العواد با بیان اینکه تحقیقات مستشرقان لزوما تحقیقات جامعی به شمار نمی رود گفت: دونالد سان در این نوشتار آورده است که شیعیان برای دفع بیماری ها و طلب شفاعت به حرم امامان می آیند.

* آثار خطی منسوب به امام کاظم علیه السلام

علی اکبر زمانی نژاد عضو هیات علمی پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی ایران هم در مقاله خود به آثار خطی و چاپ شده منسوب به امام کاظم علیه السلام اشاره کرد و گفت: "اجوبة الإمام الکاظم" از جمله این آثار است که شامل سوالات ابویوسف و محمدبن الحسن از امام کاظم علیه السلام در مجلس هارون است و نسخۀ خطی این اثر در کتابخانه مسجد اعظم قم موجود است.

وی افزود: مجموعه توصیه های امام کاظم علیه السلام به هشام بن عبدالملک نیز از نسخه های منسوب به آن حضرت است که این مجموعه توسط حسین به محمدتقی موسوی خوانساری به خط نسخ و نستعلیق نگارش یافته است و در این مجموعه، تعابیر تحت عنوان "یا هشام" گردآوری شده است.

* بسیاری از فضایل را نتوانستند پنهان کنند

معروف عبدالمجید از پژوهشگران مصری نیز طی مقاله ای به شباهت های منابع روایی شیعه و اهل سنت درباره سیره و زندگانی امام کاظم علیه السلام اشاره و تصریح کرد: فضایل و ویژگی های آن حضرت آن قدر شاخص و معروف بوده است که نویسندگان و مورخان مخالف نیز در بسیاری از موارد نتوانسته اند به آن اشاره نکنند.

وی با بیان اینکه نقل ها درباره تولد امام کاظم علیه السلام در منابع شیعی و اهل سنت با هم تفاوتی ندارد گفت: روایات مربوط به صفات و القاب آن حضرت نیز به صورت مشابه در روایات شیعه و اهل سنت آمده است و بعضا از کرامات آن حضرت نیز یاد شده است.

* گفتگوی معروف امام(ع) و هارون الرشید درباره فدک

معروف عبدالمجید اظهار داشت: گفت و گوی معروف بین امام کاظم علیه السلام و هارون الرشید درباره مرزهای فدک که آن حضرت، تمام ممالک اسلامی را به عنوان مرز فدک عنوان می کنند، از سوی زمخشری نقل شده است.